Republik Maluku Selatan (longread)

Een diepgaande duik in de strijd voor Molukse vrijheid en erkenning

De zoektocht naar de Republik Maluku Selatan (RMS) voert ons terug naar een tijd van vastberadenheid en verzet op de Molukken. Laten we deze reis door de geschiedenis maken, waarin we de gebeurtenissen in begrijpelijke taal ontvouwen en kritisch analyseren.

Waarom wilde Indonesië onafhankelijk worden?

Na eeuwen van koloniale overheersing wilden de Indonesiërs hun eigen lot bepalen. Indonesië is na de onafhankelijkheid van Nederland op 17 augustus 1945 uitgeroepen door onder anderen Soekarno. Dit was enkele dagen nadat de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië was afgelopen. Nederland had het financieel zwaar vanwege de oorlog. Ze hadden niet de middelen om de kolonie te behouden. Maar het zit allemaal veel ingewikkelder in elkaar.

Wat was er aan de hand dan?

De Nederlandse regering en Nederlandse families werden rijk door de kolonie. Vooral de ongelijkheid in een systeem dat ze zelf hadden gecreëerd. Nederland was niet van plan om de kolonie zomaar op te geven. Nadat Nederland was bevrijd van de Duitster begonnen ze een oorlog om hun kolonie te behouden. De gewelddadige periode in het voormalige Nederlands-Indië aan het begin van de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd staat ook bekend als de Bersiap-periode. Direct na het einde van de Japanse bezetting: van augustus 1945 tot en met december 1946.

Meer volkeren waren de kolonie zat

Stel je voor dat de huidige omvang van Indonesië een reusachtige mantel is die over de kaart van Europa wordt gedrapeerd. De westelijke rand van deze mantel zou zich uitstrekken tot ver voorbij Spanje, terwijl de oostelijke rand zich bijna tot aan Rusland zou uitstrekken. De noordelijke grens van de mantel zou Scandinavië omhelzen, terwijl de zuidelijke grens zich uitstrekt tot ver voorbij Italië en Griekenland. Met deze immense omvang zou Indonesië als een gigantische mantel Europa bijna in zijn geheel bedekken, waardoor de afstand en uitgestrektheid van het land in vergelijking met Europa duidelijk naar voren komen.

De Republik Indonesia ontstond uit een verlangen naar zelfbeschikking, maar het is dus niet zo gek om te bedenken dat er meer volkeren waren die de Nederlandse bezetters zat waren. Ze kwamen in verzet.

Verenigde Staten van Indonesië

Dit verlangen leidde tot een intensieve strijd tegen de bezetters, een strijd die uiteindelijk resulteerde in de onafhankelijkheid van Indonesië. Deze jonge republiek had het grootste deel van de eilanden Java, Madoera en Sumatra veroverd. Nederland besloot om de volkeren meer autonomie te geven, maar ze wilden nog wel invloed hebben. Verschillende deelstaten van deze drie eilanden zouden samen met Borneo en Oost-Indonesië de Verenigde Staten van Indonesië vormen. De Verenigde Staten van Indonesië bestaande uit zijn deelstaten zou samen met het Koninkrijk der Nederlanden bestaande uit Nederland, Suriname, de Nederlandse Antillen en het nog altijd koloniale Nederlands-Nieuw-Guinea een unie vonden.

De Verenigde Staten van Indonesië (Republik Indonesia Serikat) werd daarom op 27 december 1949 opgericht als rechtsopvolger van de kolonie Nederlands-Indië. De Republik Indonesia Serikat bestond uit verschillende deelstaten. Vergelijkbaar met de Verenigde Staten van Amerika. De Molukken behoorde samen met Makassar tot de deelstaat Oost-Indonesië. Christiaan Soumokil was minister van Justitie van de Indonesische deelstaat Oost-Indonesië. Onthoud deze naam, die komt nog terug.

Vertrouwen en koloniale afstand

De Indonesische unie bracht veel onderlinge conflicten tussen de onderlinge regio’s. Er waren ook conflicten met de voormalige Nederlandse bezetter over de afwikkeling van de kolonie. Dit leidde tot onbegrip en onrust. Vooral de federale Republik Indonesia had veel macht. De federale republiek ging op in de eenheidsstaat Indonesië. De federale republiek eigende de andere gebieden toe.

Nieuw-Guinea: een uitzondering op de regel

Hoewel Nederland zich grotendeels terugtrok uit voormalige koloniën, hield het vast aan Nieuw-Guinea. Dit zorgde voor spanningen en verdeeldheid, terwijl de Molukken zich geïsoleerd voelden.

Molukkers en de Republik Indonesia

De Molukkers ervoeren een lastige relatie met de Republik Indonesia. Ze voelden zich niet begrepen en gehoord binnen het nieuwe Indonesische systeem, wat de kiem legde voor de oprichting van de RMS.

De vrije Republik Maluku Selatan

De onafhankelijkheid van de Zuid-Molukken werd op 25 april 1950 uitgeroepen op Ambon. Hierdoor werd de RMS opgericht. De RMS staat voor de Republik Maluku Selatan, wat 'Republiek der Zuid-Molukken' betekent. Deze oprichting wordt ook vaak proclamatie genoemd. Sinds 25 april 1950 zijn er mensen die zich inzetten voor de onafhankelijkheid van een vrije Molukse staat.

Is de Republik Maluku Selatan dan ook daadwerkelijk onafhankelijk?

Dat is maar hoe je het bekijkt. We leggen het uit. Op de Molukken hangen overal Indonesische vlaggen, de RMS heeft een regering in ballingschap en de RMS-vlag is zelfs verboden door de Indonesische autoriteiten. Er zijn ook mensen die zeggen dat de RMS verkeerd is opgericht, omdat slechts een klein deel van de Molukken hierbij is betrokken.

Volgens andere mensen is de RMS op 25 april 1950 wél uitgeroepen. Daar zijn documenten van en dat past binnen de afspraken die zijn gemaakt over het recht op zelfbeschikking, onder andere met Nederland. Na Nederland kwam er alleen een nieuwe bezetter. Daarnaast hebben Molukkers op de verschillende Molukse eilanden ook een eigen taal en identiteit.

De grootschalige komst naar Nederland in 1951

De grootschalige komst van Molukkers naar Nederland in 1951 en de oprichting van de RMS zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Molukkers zochten niet zozeer een beter leven in Nederland, maar eerder om steun voor hun streven naar erkenning. Sinds het einde van de 19e eeuw heeft de Nederlandse regering haar best gedaan om Molukkers te werven voor een speciaal koloniaal leger. Toen de RMS werd uitgeroepen waren er nog duizenden Molukse KNIL-militairen. Zo wilden de meeste Molukkers teruggestuurd worden naar de Molukken. Dat kon de Nederlandse regering alleen niet waarmaken. Na een rechtszaak kwam er een dienstbevel. De Molukse KNIL-militairen en hun gezinnen zouden voor tijdelijk verblijf naar Nederland gaan.

Lees meer over de aankomst van Molukkers in Nederland in deze longread.

De kleuren van de RMS-vlag

De kleuren van de RMS-vlag symboliseren de natuurlijke rijkdom van de Molukken. Blauw staat voor de zee met haar rijke opbrengst en loyaliteit van het vaderland. Wit staat voor de stranden, de zuiverheid van de strijd en de vrede. Groen is de kleur van het landschap dat voedsel schenkt en groei van de jonge strijders. Rood bestrijkt twee derde van de vlag. Rood staat voor de voorouders en de oerkleur van het land. Het symboliseert het bloed van het volk dat zijn land verdedigt.