‘Als kleine jongen ging ik spelen in Duitse bunkers uit de Tweede Wereldoorlog, ik had geen idee wat die plek was’
Een tekening gemaakt van Westerbork, gemaakt door de leerlingen. Materiaal gebruikt met toestemming van het Regionaal Archief Rivierenland.
Treinkapingen, barakken, Molukse scholen. Zelf wisten we er niet veel van, maar dankzij Vic Mailoa uit Tiel nu wel. Omdat Vic een tweede generatie Molukker is en veel heeft meekregen van het Molukse leven in het verleden, kon hij ons alles vertellen over dit interessante stukje geschiedenis. Lees hier over Vics mening, gevoelens, eigen ervaringen en meer.
Dit portret is onderdeel van een scholenproject van het Regionaal Archief Rivierenland en mede mogelijk gemaakt door de interviews van bovengenoemde VWO-leerlingen van het RSG Lingecollege in Tiel. MOZA brengt de portretten - met kleine redactionele wijzigingen - onder de aandacht van een breder publiek.
Westerbork
Vic heeft zes jaar lang in een barakkenkamp gewoond, samen met 3.000 andere mensen. In deze barakkenkampen werden de Molukkers opgevangen na hun aankomst in Nederland. Zelf heeft Vic in het welbekende doorgangskamp Westerbork gewoond.
Spelen in Duitse bunkers
Vic was alleen nog te jong om te beseffen dat dit niet zomaar een normaal kamp was:
“Als kleine jongen ging ik spelen in Duitse bunkers uit de Tweede Wereldoorlog, zonder te weten wat er jaren daarvoor gebeurd was tijdens de oorlog.”
Ook heeft hij daar allerlei restanten van de oorlog aangetroffen, zoals uniformen.
Potkachel
Een barakkenkamp bestond vaak uit kleine, houten barakjes voor maximaal vier personen. De huizen hadden weinig comfort en waren slecht geïsoleerd. Je had daar gewoon geen verwarming, maar een grote potkachel. Ook waren er gemeenschappelijke douches en hurktoiletten.
Longklachten en wennen
In Westerbork zijn er destijds veel kinderen en ouderen gestorven ten gevolge van longklachten. Een belangrijke oorzaak zou zijn dat de Molukkers allemaal vanuit een totaal ander klimaat kwamen en ze ineens in ons koude kikkerlandje, ook nog eens in een barakkenkamp, een leven kwamen te leiden. Dat was natuurlijk erg wennen.
Veel meer dingen waren niet meer hetzelfde. Zoals bijvoorbeeld het eten, dat was hier anders dan in de Molukken. In de Molukken leefden de mensen van vis. Hier hadden we natuurlijk ook vis, maar het was een andere soort en in een kleinere hoeveelheid. De ouders van Vic moesten zeker even wennen aan de smaak hier.
Veel frustratie
Door meerdere redenen hebben Vic en zijn generatie veel frustratie gevoeld in de tijd dat Molukkers slecht behandeld werden. Het viel hem zwaar om de pijn van zijn ouders te zien, die hier onder dwang naar Nederland toe moesten komen. Zijn ouders werden slecht opgevangen en hadden heimwee naar hun tropische Molukken. Vics generatie was kwaad over het feit dat hun ouders zo slecht behandeld zijn.
Verslaving en De Punt
Dat had als gevolg dat sommige van zijn leeftijdsgenoten zelfs naar drugs en alcohol grepen. Een ander voorbeeld van de gevolgen is de treinkaping bij De Punt. Op 23 mei 1977 vielen negen gewapende Molukkers een trein binnen uit woede. Het is niet goed dat deze kaping heeft plaats gevonden, maar het is volgens Vic wel begrijpelijk. Dat komt doordat hij zelf ook die frustratie ervaarde.
School
Nog een frustratie was dat Vic geen keuze heeft gehad in het onderwijs. Het onderwijsbeleid werd bepaald door het Commissariaat van Ambonezenzorg. Die had in de tijd van 1956 tot 1970 alles te zeggen over de huisvesting en de maatschappelijke verzorging in de woonoorden en daarna de woonwijken. Ze dachten dat alle Molukkers uiteindelijk toch teruggingen naar de Molukken, dus moesten de jongens maar naar de technische school en de meisjes naar de huishoudschool.
Omdat er geen keuze was heeft dat later voor veel gedoe gezorgd. Er waren jongeren die meer capaciteit hadden, maar op deze manier geen kans kregen om zichzelf te ontwikkelen. Ze probeerden later via omscholing, herscholing en bijscholing toch te komen tot hoever ze in staat waren. Anders kon je zonder goede baan ook moeilijk de kans krijgen om een gezin te runnen. Je kon dus niet je droomleven volgen en dat kwam grotendeels door het Commissariaat van Ambonezenzorg.
Wat ook meespeelde bij de frustratie van veel Molukkers is dat je in de scholing van Nederland niets over de Molukse geschiedenis leerde. Met als voorbeeld dat Vic veel meer te weten kreeg over de Duitse geschiedenis dan zijn eigen geschiedenis, terwijl de Molukken maar liefst 400 jaar deel uitmaakte van de Nederlandse geschiedenis. De Molukken was een deel van de kolonie Nederlands-Indië.
De taal
Vic heeft van zijn ouders de eigen taal geleerd, het Moluks-Maleis. Toen hij op de lagere school aankwam leerde hij pas Nederlands praten. Het was logisch dat hij en andere Molukkers een grote achterstand hadden. Toch had hij al wel een beetje Nederlands meegekregen van al die communicaties met leveranciers en van bakkers, groenteboeren en melkboeren. Die kwamen elke dag langs in het Barakkenkamp van Westerbork. Als je iets wilde bestellen werd het meestal gedaan met gebarentaal, maar toch maakte je zo al een beetje kennis met de Nederlandse taal.
Eerbetoon, eerherstel en rechtsherstel
In 2018 is Vic naar het gemeentehuis in Tiel gestapt. Hij heeft daar een verzoek gedaan om de begraafplaatsen van de Molukse KNIL-veteranen, die hier in Tiel zijn begraven, een beschermde status toe te kennen. In de graven liggen eerste generatie Molukkers die KNIL-veteraan zijn geweest. Dat verzoek is doorgekomen en die graven blijven daar dan ook liggen uit eerbetoon, eerherstel en een stukje rechtsherstel. In principe mogen de graven dus niet meer leeggeruimd worden. Dat de graven daar blijven liggen is dus mede te danken aan Vic.
De Molukken
Ondanks dat Vic een Molukker is, kan hij zich goed vinden in de Nederlandse cultuur en wijze van leven. Hij is natuurlijk ook in Nederland opgegroeid. Daarom zou hij niet voorgoed terug willen gaan naar de Molukken. Hij is nu hele andere levensomstandigheden gewend. Wel is Vic meerdere keren op terug geweest naar de Molukken en daar voelde hij zich echt thuis. Hij wordt daar hartelijk ontvangen en heeft daar erg veel neven en nichten.
Zijn neven en nichten weten echter een stuk minder over het verleden van de Molukken en Nederland. Dat komt doordat ze minder hierover geïnformeerd worden. Ook is het best wel pijnlijk als er over wordt gepraat op de Molukken. Het blijft dan ook een gevoelig stukje geschiedenis.
