Welke gemeenten hebben de graven van de 1e generatie Molukkers een bijzondere status gegeven?
Winterswijk, Epe, Zuidplas, Woerden, Gennep, Tiel. Een greep uit de groep gemeenten die de graven van de 1e generatie Molukkers in Nederland een bijzondere status heeft gegeven. Deze groep wordt steeds groter. Ondertussen is het voor gemeenten - waar veel Molukkers wonen - eerder uitzondering dan regel om dit (nog) niet geregeld te hebben. Of toch niet? In de infographic hieronder is te zien dat gemeenten dit vaak regelen nadat een andere gemeente in de regio ook de status heeft toegekend. Tijd om de balans op te maken.
Onderzoek naar beschermde graven
Voor dit onderzoek heeft MOZA berichtgeving over de beschermde status gescand over de periode 2020-2022. Daarbij is gekeken of redelijkerwijs kan worden aangenomen dat in de specifieke gemeente daadwerkelijk de beschermde status is toegekend en op lokaal niveau wordt uitgewerkt of is afgerond.
“In de onderzochte stukken spreekt met wisselend over de precieze status van de graven. Zo wordt er vaak gesproken over eeuwige grafrechten, beschermde status of bijzondere status. Minder vaak wordt er gesproken over adoptie van de graven of monument. In vrijwel alle gevallen neemt de gemeente de grafrechten inclusief het onderhoud voor rekening.”
Persberichten, moties, nieuwsberichten
MOZA gaat daarom uit van officiële berichtgeving, zoals persberichten van een College van B&W, ingediende moties in gemeenteraden, berichtgeving op de websites van lokale politieke partijen en nieuwsberichten in lokale en regionale kranten.
Beschermde of bijzondere status
De beschermde of bijzondere status komt in de gemeenten op verschillende manieren tot stand. Soms doordat de lokale Molukse gemeenschap om deze status vroeg, in een paar gevallen nadat op initiatief van een lokale Molukse stichting, wijkraad of Maluku4Maluku hier aandacht voor werd gevraagd. Er zijn ook gemeentebesturen die op eigen initiatief en soms buiten de gemeenteraad om de beschermde status hebben aangekondigd.
Kinderen leggen herdenkingsstenen bij de graven van hun Molukse overgrootouders op de begraafplaats van Tiel, precies zeventig jaar nadat de eerste Molukkers in Nederland aankwamen. Foto gebruikt met toestemming van de fotograaf © Raphael Drent
22 gemeenten over de streep
Bij in totaal 22 gemeenten kan worden aangenomen dat de beschermde of bijzondere status is toegekend. Daarvan hebben 7 gemeenten de status in 2022 toegekend. Veelal worden nabestaanden op dit moment nog gevraagd om een verzoek in te dienen voor de beschermde status van de bewuste graven. Het gaat om de volgende gemeenten:
Wierden
Almelo
Tiel
Woerden
Winterswijk
Stichtse vecht
Voorst
Epe
Neder-Betuwe
Gennep
Zuidplas
Hellendoorn
Culemborg
Weert
de voormalige gemeente Cuijk (inmiddels Land van Cuijk)
Waddinxveen
Apeldoorn
Hilversum (graven van mariniers, grafrechten voor rekening van Uitvaartstichting Hilversum in plaats van gemeente)
Staphorst
Doesburg
Borne
Zwolle
Den Helder
In 2021 is in de voormalige gemeente Cuijk de bijzondere status toegekend. Uit een bron van MOZA blijkt dat het specifiek gaat om de graven in de plaats Cuijk. Wel is één graf uit Boxmeer in de besluitvorming meegenomen. De gemeente Cuijk is per 1 januari 2022 opgegaan in gemeente Land van Cuijk.
Intentie voor beschermde of bijzondere status
In de volgende twee gemeenten is de intentie geuit om de beschermde status te willen regelen, maar is dit besluit nog niet officieel.
Helmond
Overbetuwe
Actie vanuit Molukse kant
In een aantal gemeenten is door de lokale Molukse gemeenschap of initiatiefgroep - zoals Maluku4Maluku - aandacht gevraagd voor de beschermde of bijzondere status. Op basis van de onderzochte stukken is niet duidelijk wat de precieze huidige status is. Het gaat om de volgende gemeenten:
Roosendaal
Alphen aan de Rijn
Midden-Drenthe (kindergraven uit Schattenberg)
Vlissingen (eerder een motie ingediend vanuit politiek, zonder succes)
Waalwijk
Initiatief vanuit lokale politieke partijen
In een aantal gemeenten is door een lokale politiek partij vorig jaar aandacht gevraagd voor de beschermde of bijzondere status. Op basis van de onderzochte stukken is niet duidelijk wat de huidige status is. Het gaat om de volgende gemeenten:
Vijfheerenlanden
Krimpenerwaard
Definitief van de baan
In Nieuw-Echt Susteren is juni 2021 besloten om de beschermde status juist niet toe te kennen. Dit gebeurde na een motie ingediend door een lokale politie partij. Het college van B&W zei daarover het volgende:
“Het college erkent het leed dat Molukkers is aangedaan, maar vreest voor een ‘enorme precedentwerking’ als de gemeente de graven een bijzondere status toekent. In een brief schrijft het college dat er immers ook niks speciaals wordt gedaan met de graven van Indië-veteranen en veteranen van de Tweede Wereldoorlog of andere missies.”
Geen draagvlak voor landelijke regeling
D66-kamerlid Paulusma vroeg eerder om de grafrechten voor de graven van de 1e generatie Molukkers in Nederland landelijk te regelen, maar vond daarvoor geen draagvlak bij staatssecretaris Van Ooijen van VWS. Hij zei daarover het volgende:
“ Wat betreft de grafrechten, dit is een aangelegenheid van de begraafplaatsen zelf. De inhoud en omvang van grafrechten - en dus ook de verlenging daarvan - verschillen dan ook per locatie en zijn geen zaak voor de rijksoverheid.”
De uitleg van Van Ooijen is opvallend, omdat uit het onderzoek blijkt dat geen enkele begraafplaats de beschermde status op lokaal niveau heeft geregeld. Het is juist steeds het lokaal bestuur dat met een een gebaar komt en in één geval een uitvaartstichting.
Gebruikte bronnen
Verschillende moties, persberichten en nieuwsberichten in landelijke en lokale dagbladen. Databestand is in bezit van de redactie en op te vragen.
