Kumpulans: toekomstbestendig of vergane glorie?

Dit opiniestuk wordt je aangeboden door Ebed Litaay. Wil jij ook als gastredacteur een scherp stukje schrijven over een Moluks thema? Laat het ons weten.

Kijkend op social media leest Ebed Litaay iets over een kumpulan en valt hem iets op. Het zijn bijna alleen maar ooms en tantes van de 2e generatie. Waar zijn de jongeren van de 3e generatie vraagt hij zich af? Hoe kan het dat het zoveel moeite kost om nieuwe leden en bestuursleden te werven. Wanneer deze gedachtes door Ebed’s hoofd malen, blijft er 1 zin uit het lied Maluku Tanah Pusaka bij hem hangen: “Maluku Tanah Pusaka, Satu nama satu gandong, Satu suku maluku manise”.* Dan beseft Ebed het, de kumpulan is er voor iedereen. We moeten meebewegen met de tijd en samenwerken met elkaar. Zorgen dat de kumpulan een toekomst en bestaansrecht heeft. Want anders raken we het kwijt. Een verslag van zijn zoektocht. 

Saamhorigheid

In de jaren ’50 zijn er verenigingen in Nederland ontstaan met een sterke band naar het dorp van oorsprong op de Molukken, kumpulans genaamd. Ze zijn opgericht vanwege een mix van nostalgie, de onderlinge saamhorigheid tussen dorpsgenoten hier in Nederland en om elkaar te helpen. En om het dorp van oorsprong (kampung) op wat voor manier dan ook te helpen. Doneren van geld voor de renovatie van de kerk of moskee. Of het verbeteren van de dijk zodat het dorp geen last heeft van overstromingen in het regenseizoen.

Digitalisering

Nu de 2e generatie ouder begint te worden is het de vraag of de kumpulans nog langer kunnen bestaan in de huidige vorm. Daar waar de 1e generatie gefocust was om de onderlinge banden te onderhouden (ook met de kampung). Daar kan met recht worden gevraagd wat de toekomst ons brengt en of dat duurzaam is. Aan de ene kant weten de jongere generaties hun eigen weg wel te vinden door directe contacten via Facebook, Whatsapp en Instagram met de kampung en familieleden. Je zou dan denken dat de kumpulan weinig toegevoegde waarde zou hebben. De wereld is immers kleiner geworden, waar je vroeger 1x per 2 weken een brief krijgt, kun je nu direct facetimen of videobellen met onze mensen daar. 

Aansluiten behoefte 3e generatie

Maar aan de andere kant kunnen de kumpulans inspringen op de behoeftes van de jongeren van de 3e generatie. Want er is toch contact met familie op Maluku via Instagram en Whatsapp? Dus er is interesse. Een veelvoorkomende vraag bij de jongere generatie is: “wie is je Pela, wanneer en hoe is deze broederschapsband ontstaan?” Over identiteit, waar komt je familie vandaan? En hoe actueel zijn de Molukse normen en waarden in een geïndividualiseerde samenleving als de onze? Het zijn slechts enkele vragen die leven onder de jongeren van de 3e generatie Molukkers.

Verbetering is verandering

Het fenomeen kumpulan is niet gedateerd, het heeft slechts een opknapbeurt nodig. De kumpulan moet niet alleen gezien worden als een nalatenschap en nagedachtenis van de vorige generatie(s), maar als een maatschappelijk fenomeen die zichzelf blijvend moet ontwikkelen. Winston Churchill zei hierover: “To improve is to change; to be perfect is to change often.” Om te verbeteren is er verandering nodig, om perfect te zijn moet je vaak veranderen.  

Juist als lid van de 3e generatie wil ook ik mijn steentje bijdragen. En dat doe ik ook, in het bestuur van de kumpulan van Negeri Ullath (Beilohy Amalatu). Want alleen maar aan vroeger denken en daar aan vast houden brengt de kumpulan niet verder. Stilstand is achteruitgang, zo luidt het gezegde. We moeten dus meebewegen met de tijd en samenwerken met elkaar. Zorgen dat de kumpulan een toekomst en bestaansrecht heeft.

Samenwerking

Maak daarom gebruik van netwerken, in mijn geval was dat de Vereniging van Kumpulans (VKN). Maar dat kunnen ook andere netwerken zijn. Bij VKN werken verschillende kumpulans samen. Zo hoef je het wiel niet opnieuw uit te vinden, kan je van elkaar leren en meedenken. Zo is het de bedoeling om besturen cursussen te geven, zodat de taken bij kumpulanbesturen duidelijk zijn en iedereen weet wat hij of zij moet doen. Daarnaast heeft de VKN ook een stimuleringsfonds, waarbij er geld beschikbaar is om activiteiten te organiseren om jongeren enthousiast te maken voor de kumpulan.

Een aantal leden van kumpulan PABAN (Ullath) eten papeda tijdens een bijeenkomst

Ga ook samenwerkingen aan met (zuster) organisaties, zoals een plaatselijke Rotary Club, Lions Club of privaat fonds. Dit zijn serviceclubs en particuliere fondsen die graag hun steentje bij willen dragen aan een sociale projecten. Dat is dus óók een kumpulan. Mijn ervaring is dat ze daar veel kennis hebben en graag hun netwerk inzetten. En kunnen eventueel meehelpen of meedenken als je bijvoorbeeld een project voor de kampung wil starten.

De kumpulans van Buano (KAAB), Oma (PAALL) en Ullath (PABAN) zijn nauw met elkaar verbonden door hun Pela-relatie. Anno 2023 betekent dit dat men elkaar nog steeds steunt bij een overlijdensgeval. En er worden activiteiten samen georganiseerd, zoals in het verleden een Makan Patita (soort van traditionele picknick met allerlei gebruiken en rituelen). Het geeft je steeds het gevoel dat je er niet alleen voor staat.

Cultuur

De 3e en 4e generatie legt snel contacten via sociale media. Dat gaat ook regelmatig over cultuur. Speel daar op in. Organiseer culturele activiteiten die een deel van hun vragen beantwoorden of het gesprek daarover starten. Zo heeft PABAN een rondleiding gehad in het Nationaal Archief in Den Haag en kregen we een lezing over de Ullathneze taal bij het Koninklijk Instituut voor Talen- Landen- en Volkenkunde (KITLV) en de Universiteit Leiden. Bij de Kerst-activiteit in Elst van afgelopen jaar zijn er meer dan 25 mensen actief geworden. Bij de komende ALV in juni is er een werkgroep van meer dan 10 mensen in Almelo en de regio Twente ontstaan. Daarnaast wordt er aansluiting gezocht bij bestaande samenwerkingen; zoals met BOUW (dorpen Buano, Oma, Ullath, Wassu) in Zeeland, om gezamenlijk op te trekken. En er wordt nu maandelijks een nieuwsbrief uitgegeven.

De afgelopen maanden is de kumpulan en haar mensen actiever geworden. Maar vooral: het gaat om meer dan een vergadering. De kumpulan is er voor iedereen. Zijn we er dan nu helemaal? Nee, we zullen moeten blijven veranderen. Dat staat als een paal boven water!

*“De Molukken (mijn) erfgoedland, 1 naam, 1 familie, 1 volk, (mijn) mooi Molukken” geschreven door Oom Eddie Latuharhary