Eerste Molukse filmmaker op het International Film Festival Rotterdam: ‘Dit is een droom die uitkomt’

Op 26 januari 2024 ging de korte film Goldfish for Breakfast in wereldpremière tijdens het International Film Festival in Rotterdam, het grootste Nederlandse filmfestival van Nederland. De film is geregisseerd door Uriël Matahelumual. We bekeken alvast zijn korte film én interviewde hem hierover.

Elk jaar gaat eind januari in Rotterdam het gros van de Nederlandse films in première die gedurende de rest van het jaar in Nederland te zien zullen zijn. Ook zijn er vele korte en lange films uit alle delen van de wereld te zien die buiten het festival niet meer in Nederland vertoond worden.

Uriël, van harte gefeliciteerd met de wereldpremière van jouw film. Maar waar gaat de film over?
’De film Goldfish for Breakfast gaat over een groep senioren die samenwonen op een schip en een intieme relatie heeft met een goudvis. Het verhaal van de film is gebaseerd op interviews van negen jongeren met een ouder persoon.’

(Regisseur Uriël Matahelumual met de jongeren, acteurs Hank Botwinik, Renée Ketelaar, Frouke Verheijde, Projectleider CLIP Jessy Koeiman van Kunstinstituut Melly en fotograaf Stacii Samidin)

Ik heb de film zelf ook gezien. Ik zag veel details. Hoe verzin je zoiets?
’Als filmmaker verwerk ik elementen uit mijn eigen leven in een script. Het idee om de film te laten plaatsvinden op een schip is een knipoog naar mijn Nederlandse overgrootvader en mijn Molukse opa en oma. Mijn Nederlandse overgrootvader was vroeger zeeman en hij had een aquarium met vissen. Mijn vader vertelde mij vaak hoe mijn overgrootvader zijn reisavonturen deelden en dat hij thuis ook een aquarium had en een fascinatie voor vissen. Deze fascinatie heeft mijn vader van hem overgenomen. Mijn fascinatie voor vissen blijft alleen bij het eten van kibbeling en haring haha.’

En jouw andere opa en oma kwamen met een transportschip in Nederland aan in 1951?
’Precies. Zij kwamen aan met de Fairsea aan de Lloydkade in Rotterdam op 5 juni 1951. Mijn tante heeft mij een dagboekfragment laten lezen van mijn Molukse oma over de overtocht en hoe ze kracht haalde uit het geloof om door te zetten. En ik vond het interessant om het verhaal daarom op een klein schip te laten afspelen. Want hoe is de sociale interactie binnen een groep als je in een kleine ruimte zit en waar haal je kracht uit om toch door te blijven gaan, ook als je bijvoorbeeld moet rouwen om iemand. Vandaar ook het idee van de persoonlijke relatie met de goudvis.’

Je zegt rouwen. Waarom is dat een belangrijk thema in je film geworden?
’Ik geloof dat mensen vaak rouwen. Dit hoeft niet per se om een naaste te zijn die overleden is. Je kan ook rouwen omdat bijvoorbeeld een vriendschap die je hebt met iemand verandert na een verloop van tijd of dat je een bepaalde gevoel bij iemand of in het leven mist. Bij mijn film staat centraal dat rouwen universeel is en dat wij soms door dat rouwgevoel minder vaak over onze emoties praten en het opkroppen. Dit kan ook voor de nodige spanningen zorgen natuurlijk doordat je niet met elkaar praat en zegt wat je voelt of denkt. Mijn Nederlandse oma overleed vorig jaar, een week voordat we gingen filmen. Dit bracht veel verdriet met zich mee, maar ook begrip hoe je het rouwen kan overbrengen. Van regisseur naar de acteurs.’

(still uit korte film Goldfish for Breakfast)

Best zwaar allemaal, Uriël. Maar de film is ook luchtig, toch?
’Ik geloof in de balans van verdriet en humor. Kijk maar naar Molukse uitvaarten. Mensen troosten de familie, maar er wordt ook vaak gelachen. Dat verschil is flinterdun. Ik was in 2011 nog lid van de jongerenjury van het International Film Festival Rotterdam en dit heeft mij ook geïnspireerd om films te maken. Dat in 2024 mijn film op datzelfde festival vertoond zou worden is natuurlijk onwerkelijk, maar ik zie hier ook de humor of ironie van in. Maar het belangrijkste vind ik de interviews die de jongeren hebben afgenomen in verband met het thema oral history. De interviews waren bij vlagen ook luchtig.’

Net zoals jullie podcast Molukse Takkie?
’Ja, daar praten we soms over het lastige vraagstukken, maar wordt er ook veel gelachen. Veel emoties komen terug in de gesprekken met onze gasten. Ik. heb soms moeite om over mijn emoties te praten. Ik zie kwetsbaarheid als een kracht, maar soms kan ik niet de juiste woorden vinden om mezelf uit te drukken. En dan is voor mij één stilte soms de enige manier om je uit te drukken. Dit komt ook omdat ik vroeger toen ik klein was stotterde. Dus dan koos ik vaak ervoor om niet te praten en om te luisteren naar de ander of naar mijn gevoel.’

Dus dan maak je maar een film?
'Ja, onder andere. Ik denk dat films maken mijn uitlaatklep is om mijn emoties te tonen. Dan doorbeek ik de stilte in ieder geval.’

(Regisseur Uriël Matahelumual deelt gesigneerde foto’s uit van de film)

Die stilte werd zeker doorbroken bij de première. Ik hoorde over een staande applaus?
‘De film was uitverkocht en werd vertoond in de grootste zaal van Cinerama met 297 stoelen. Ja, dat doet we wel wat. Wat ik vooral bijzonder vond, was dat de zaal grotendeels gevuld werd door Molukse creatieven uit verschillende steden. Dit maakte mij ook super trots op de steun die ik krijg vanuit de Molukse gemeenschap.’

Waarom vind je dat zo belangrijk?
’Ik vind dat het onze tijd is om verhalen te vertellen. Een deel van de crew van de korte film bestaat mede daarom uit Molukkers: René Huwaë (Director of Photography) Ashraf Bessy (Componist) en Sebastiaan Boot (First Assistant Camera) waar ik jarenlang mee werk. Maar ook de samenwerking met opnameleider Yuma Eekman en line-producer Estelle Levinson en de overige crewleden verliep prettig. Fijn om zo’n goede mix te hebben.’

En vanaf volgende week kunnen we de Molukse creativiteit streamen op Netflix of Prime?
’De film zal eerst meerdere vertoningen hebben op filmfestivals in Nederland en in het buitenland. Er was al wat persaandacht om over mijn film te praten bij de uitzending van het radioprogramma De Nacht is Zwart van Omroep Zwart met Nawa Sira en Lara Lauwigi. De komende tijd gaan we kijken wat we met de film precies gaan doen en waar de film nog meer vertoond zal worden. We nemen de tijd. Ik zit nog even op mijn roze wolk.’

(Volle zaal met in het midden een rij van bekende Molukkers)

En je volgende film project: waar speelt dit zich af? In Hollywood?
‘Daar kan ik niks over zeggen haha. Maar door deze korte film heb ik wel interesse en aanbiedingen gekregen om projecten te maken met een internationaal tintje. Dus ik weet nog niet wat de toekomst met zich meebrengt. Maar als ik iets maak dan is het altijd een verhaal dat ik vroeger in mijn jeugd miste. Maar een speelfilm regisseren staat hoog op mijn lijst en gaat zeker komen.’

(still uit korte film Goldfish for Breakfast)

Foto’s van de première gemaakt: Benny Emmerich

Portretfoto gemaakt door: Anne Reitsma