Premier Rutte heeft vandaag namens de Nederlandse staat excuses aangeboden voor het trans-Atlantische slavernijverleden. Er was vooraf veel kritiek, maar het kabinet heeft toch doorgezet. Volgens onderzoekers was de slavernij in Nederlands-Indië omvangrijker en even bruut als de trans-Atlantische slavernij. In 1860 werd de slavernij in voormalig Nederlands-Indië afgeschaft. Voor dat deel van het slavernijverleden is vandaag geen excuses gemaakt.

Gestimuleerd, instandgehouden en ervan geprofiteerd

Premier Rutte heeft namens de Nederlandse staat excuses aangeboden voor het slavernijverleden. Het excuses zat er al aan te komen. In een toespraak in het Nationaal Archief in Den Haag zei Rutte dat de Nederlandse overheid jarenlang (trans-Atlantische, red.) slavernij mogelijk heeft gestimuleerd, in standgehouden en ervan heeft geprofiteerd.

Handelswaar

"Mensen zijn tot handelswaar gemaakt. De menselijke waardigheid is met voeten getreden, op een afschuwelijke manier. Daarvoor bied ik excuses aan." Daarna sprak Rutte diezelfde zin ook uit in het Engels, het Sranan Tongo en het Papiaments, de talen van Suriname en het Caribisch deel van het koninkrijk.

Vervolgtraject of adempauze

Het excuses werd dit kalenderjaar nog gemaakt, omdat volgend jaar het herdenkingsjaar 150 jaar afschaffing slavernij plaatsvindt. Rutte meldt dat het kabinet samen met betrokkenen in gesprek wilt.” Dus zetten we vandaag een komma, geen punt." Rutte werd verder niet concreet over het vervolgtraject.

‘Verleden werkt door in het heden’

Het kabinet erkent met het excuses ook de doorwerking van het verleden in het heden te bespreken. Rutte noemde wel een aantal concrete dossiers, zoals institutioneel racisme. Daarom wilt hij de komende tijd met verschillende vertegenwoordigers in gesprek uit Saba, Suriname en Aruba.

Advies Dialooggroep Slavernijverleden

Het excuses is een reactie op het advies van de Dialooggroep Slavernijverleden. Een speciale adviesgroep adviseerde het kabinet 1,5 jaar geleden dat erkenning als een belangrijke stap van genoegdoening geldt voor de nazaten en bijdraagt aan een kritische blik van Nederland op de eigen geschiedenis. Het advies was niet gericht op het omvangrijke slavernijverleden in voormalig Nederlands-Indië.

De slavenhandel in voormalig Nederlands-Indië is volgens onderzoekers ‘omvangrijker en even bruut’ als in de Atlantische koloniën. Er wordt geschat dat er door de eeuwen heen tussen de 660.000 en 1,1 miljoen mensen tot slaaf zijn gemaakt in Nederlands-Indië.

Nederlands-Indië en Molukken

De slavernij in de oostelijke kolonie begon op het Molukse eiland Banda in 1621. Voor het monopolie op specerijen werd een groot deel van de duizenden inwoners om het leven gebracht en werden honderden tot slaaf gemaakt en naar Batavia, het huidige Jakarta, gezonden. De VOC haalde daarna ook onder andere slaven uit India, Taiwan, Madagaskar en Mozambique. In Indonesië werden onder meer op Bali en Sulawesi mensen gevangengenomen en als slaaf tewerkgesteld op suikerplantages rond Batavia en in goud- en zilvermijnen in Noord-Sumatra.

Afschaffing slavernij Nederlands-Indië: 1860

Onderzoekers gaven eerder deze maand aan verbaasd te zijn dat het kabinet het omvangrijke slavernijverleden in ‘de Oost’ negeert. Rutte noemde tijdens zijn speech wel de circa 660.000 tot 1.100.000 tot slaaf gemaakten door toedoen van de VOC. Vertegenwoordigers uit Azië, voormalig Nederlands-Indië en de Molukken heeft Rutte verder niet genoemd in zijn toespraak om over het herstel te spreken de komende maanden.