© Alle foto’s Remy Sapuletej (gebruikt met toestemming)

Dit soort reportages kunnen we alleen mogelijk maken met jouw financiële hulp. Benieuwd naar meer foto’s? Neem ook eens een kijkje in onze beeldbank. Bekijk foto’s of schaf foto’s aan voor eigen gebruik.

Het evenement Moluks in 2051, geprogrammeerd door Uriël Matahelumual en gepresenteerd door Rio Lekatompessy in het iconische Felix Meritis, bracht op 29 november 2024 een unieke verzameling van Molukse mediamakers samen. Over 27 jaar verblijven Molukkers 100 jaar in Nederland. Het evenement stelde ons daarom voor een prikkelende vraag: hoe ziet het Molukse verhaal eruit als we daar in 2051 over vertellen? Als Molukse mediamaker zet dit mij aan het denken. Vooral hoe de stem van de Molukken zich verhoudt tot onze Molukse verhaal in Nederland.

Een archief vol dromen

De avond opende met het onderdeel Sound met een gesprek met radiomaker Esther-Clair Sasabone over haar programma Bungkus voor Radio Oras. Wat begon als een terugblik op haar indrukwekkende werk, kreeg een onverwachte wending toen Uriël Matahelumual het podium opkwam met het nieuws dat het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid haar radiowerk wil archiveren. “De emotie op Esther-Clairs gezicht was een moment dat ik niet snel zal vergeten,” aldus de filmmaker en podcasthost van Molukse Takkie. Hij vervolgt: “Molukkers hebben een rijke orale vertelcultuur. Maar naast het vertellen is het nuttig om verhalen vast te leggen voor toekomstige generaties.”

Molukse filmmakers: loslaten en vasthouden

Het tweede onderdeel, Visuals, bracht ons werk van Molukse makers zoals James Hully, Val-Jean Lumalessil, Mano Som, en Morris Maturbongs. Hier werd de vraag gesteld: wat nemen we mee en wat laten we achter in 2051? Het antwoord van James Hully raakte Matahelumual. “Ik hoop dat wij onze verhalen blijven vertellen en archiveren op onze eigen manier,” aldus Hully die pas is afgereisd naar de Molukken. Het deed me beseffen hoe belangrijk het is om trouw te blijven aan onze eigen stem, maar ook om ruimte te maken voor nieuwe perspectieven. Morris Maturbongs voegde daar iets krachtigs aan toe: als filmmaker wil hij niet beperkt worden tot alleen ‘Molukse verhalen’, maar zijn werk juist verrijken met een Molukse tint wanneer het natuurlijk voelt. “Dit daagt ons uit om de balans te vinden tussen het eren van onze roots en het verkennen van universele thema’s,” aldus Maturbongs.

Het Molukse verhaal verteld door Molukkers

Het derde onderdeel, Previews, gaf ons een vooruitblik in projecten die de toekomst van Molukse storytelling weerspiegelen. Documentaires zoals Revival of Moluccan Symbolism & Woodcarving (Geraldo Solisa en James Noya) en HATI /\ RUMAH TUA (Nathalie Tamaëla) lieten het publiek in Amsterdam zien hoe diepgeworteld onze verhalen zijn. Waar Molukse muzikanten en voetballers 25 jaar geleden de Molukse uithangborden waren, zijn het anno 2024 met name de mediamakers. Een generatie Molukse regisseurs, fotografen, acteurs en podcastmakers is allang geboren. Ze maken al geruime tijd volwassen producties, zowel commerciële als onafhankelijke producties. Ze laten zien wat Moluks zijn anno 2024 betekent en daar zullen deze mediamakers geheid mee doorgaan.

Veel Molukse verhalen, vaak zonder de Molukken

Toch viel er op de drukbezochte vrijdagavond in Amsterdam iets op: slechts één project, het grotendeels gecrowdfunde Salam Sarane, was daadwerkelijk op de Molukken gefilmd. Dat zette me aan het denken: hoe zorgen we ervoor dat stemmen van de Molukken niet verloren gaan in het grotere verhaal? Vanuit MOZA publiceren we regelmatig content van lokale Molukse fotografen en journalisten. Deze vraag staat niet helemaal op zichzelf. Totaal Moluks-oprichter Jamie Schaduw stipte in een vooraf ingesproken videoboodschap - vanuit Ambon - dit punt al aan. Kunnen Molukse diaspora in Nederland en lokale filmmakers op de Molukken vaker gezamenlijke producties opleveren de komende jaren? De tijd zal het leren.

De weg naar 2051: een gedeelde verantwoordelijkheid

Nog 27 jaar te gaan. Dat lijkt een lange tijd, maar de toekomst komt sneller dan we wellicht denken. Wat hoop geeft, is dat de passie en creativiteit binnen onze gemeenschap onverminderd sterk is. Waar de beelden van de overtocht en de treinacties nog werden gemaakt door Nederlandse mediamakers, daar worden Molukse verhalen nu gemaakt door Molukkers zelf. “We moeten niet wachten tot 2051, want de toekomst begint nu. Begin gewoon met maken.”

5 tips van MOZA voor een foto- of filmproject

MOZA werkt samen met lokale fotografen en journalisten op de Molukken. MOZA-oprichter Kaja Sariwating kreeg voor zijn twee video-projecten in 2024 hulp van deze makers. Mede op basis hiervan delen we een aantal tips voor gezamenlijke projecten met makers op de Molukken.

1.Observeer Maluku door jouw lens
Bezoek de Molukken. Dompel jezelf onder in de cultuur en neem een simpele camera met één of twee cameralenzen mee. Je hoeft niet gelijk een speelfilm te maken. Observeer Maluku eerst door jouw eigen lens. Het is een investering, maar één die je creatieve horizon verruimt.

2.Zoek connecties met Molukse makers
Werk samen. Sociale media maken het eenvoudiger dan ooit om contact te leggen met filmmakers op de Molukken. Laten we die brug slaan en samen unieke verhalen creëren. Lokale filmmakers kunnen je toegang geven tot prachtige locaties. Locaties waar je zelf anders gewoon niet binnenkomt. En zij weten nét iets meer over de Molukse eilanden dan wij. Zonsopgang film je bijvoorbeeld liever aan de kant van Waai en Tulehu en zonsondergang juist aan de kant van Latuhalat of Allang. Spreek je de taal niet goed? Met apps zoals Totaal Moluks kun je zelf de taal leren. In verschillende Molukse stichtingen kan je Ambonees-Moluks leren.

3.Vraag toestemming, stel mensen op hun gemak
Maak je een documentaire? Vertel jouw familie wat je precies filmt. Vraag onbekenden altijd toestemming. Mensen zijn vaak vriendelijk en tonen begrip. Bovendien krijg je dan de meest natuurlijke beelden, omdat mensen op hun gemak zijn gesteld. Film je langer in een dorp? Vraag dan toestemming bij iemand met enig gezag. Vragen naar bijvoorbeeld een bapa raja, ibu raja, of bapa soa helpt je op weg.

4. Gebruik de tools die je hebt
Geen professionele camera? Geen probleem. Smartphones bieden steeds meer mogelijkheden. Kijk of je een samenwerking kan opzoeken met Molukse content creators die wel materiaal hebben om aan je te lenen. Bovendien: ervaren filmmakers zullen je vertellen dat goede belichting al wonderen verricht voor jouw filmpjes die je met een smartphone meeneemt. Misschien toch maar een goedkope RBG-lamp kopen.

5. Maak gebruik van fondsen
Heb je een groot plan en helemaal klaar om te filmen? Culturele fondsen in Nederland kunnen een springplank zijn om projecten op te zetten die zowel in Nederland als op de Molukken plaatsvinden. Er zijn in Nederland verschillende culturele instellingen waar je geld kan vragen. Maak een afspraak met ze en verken de mogelijkheden en besteed het geld uit aan filmmakers op Maluku.